Fresco's hebben, zoals veel schilderkunst, een eeuwenoude geschiedenis. Een boekwerk zou meer op zijn plaats zijn, maar we gaan je in één artikel alles vertellen over fresco's.

Je leert wat een fresco precies is, hoe deze schildertechniek werkt maar natuurlijk ook hoe je zelf aan de slag kunt. Stap voor stap.

Fresco of een fresco?

Met fresco (zonder 'een') bedoelen we de schildertechniek. Een fresco is een verwijzing naar een kunstwerk dat met deze schildertechniek is gemaakt. Ter verduidelijking.

Is er ook een nog ander woord voor fresco?

Een ander woord voor fresco is een muurschildering. Wand- of plafondschildering kan ook gebruikt worden.

Dit dekt echter niet de hele lading omdat het niks zegt over de techniek van het kunstwerk, maar enkel over de plek.

Wat betekent 'fresco'?

Fresco is een schildertechniek waarbij pigmenten worden aangebracht op een laag verse, vochtige kalkpleister. Na drogen ontstaat er een levendig kunstwerk die diep in de muur is ingebed.

In de loop van de geschiedenis zijn er drie soorten fresco ontstaan:

• Buon fresco = echte fresco
• Mezzo fresco = middelgrote fresco
• Fresco secco = droge fresco
• Sgraffito = fresco met verschillende lagen pigment en reliëf

Hoe herken je een fresco?

Fresco's hebben enkele kenmerkende eigenschappen die ze gemakkelijk te herkennen maken:

• Matte afwerking: Fresco's hebben een kenmerkende matte uitstraling zonder glans.
• Diepe kleuren: De pigmenten worden geabsorbeerd in de kalkpleister, waardoor de kleuren helder en levendig blijven.
• Duurzaamheid: Omdat de afbeelding in de muur is ingebed, zijn fresco's zeer duurzaam en bestand tegen de tand des tijds.
• Reliëf: Soms vertonen fresco's een lichte textuur als gevolg van het aanbrengen van de verf op de natte pleister.

Hoe maak je (zelf) een fresco?

Maar eerst de vraag: kun je zelf een fresco maken?

Zeker! Het is mogelijk om zelf een fresco te maken.

Maar, het is handig om enige kennis, vaardigheid en geduld te hebben. Daarnaast moet je de juiste materialen gebruiken en de stappen zorgvuldig volgen.

Fresco werkt alleen bij een bepaald type ondergrond. Dat maakt fresco, fresco.

Wat heb ik nodig voor fresco?

Om met fresco aan de slag te gaan heb je enkele, specifieke materialen nodig.

• Kalkpleister: Een mengsel van kalk, zand en water dat als basis dient voor de schildering.
• Pigmenten: Dit zijn kleurrijke poeders die met water worden gemengd om verf te maken.
• Kwasten: Verschillende soorten kwasten voor het aanbrengen van de verf op de natte pleister.
• Water: Om pigmenten te mengen en de pleister vochtig te houden tijdens het schilderen.
• Beschermende uitrusting: Handschoenen, masker en veiligheidsbril om jezelf te beschermen tegen de kalk en pigmenten.

Een ondergrond en omgeving die vies mogen worden, zijn ook wel handig.

In 5 stappen een fresco maken

Geduld en zorgvuldigheid komen je fresco-to-be ten goede. Net als bij alle schilderkunst.

1. Voorbereiding van de muur. Breng een laag verse kalkpleister aan op een muur of paneel en laat deze licht vochtig worden.
2. Het ontwerp voorbereiden. Teken het ontwerp dat je wilt maken lichtjes op de vochtige pleister met houtskool of een krijtje.
3. Aanbrengen van de pigmenten. Meng de pigmenten met water tot een dikke, pasta-achtige consistentie en breng ze aan op de natte pleister met kwasten. Je gaat hiermee je schilderwerk maken.
4. Inbedding van de pigmenten. De pigmenten worden nu opgenomen in de kalkpleister tijdens het drogen. Je fresco gaat nu echt ontstaan.
5. De afwerking. Nadat de muurschildering helemaal is opgedroogd, kun je hem afwerken met een transparante sealer om de kleuren te beschermen tegen vuil, vocht en beschadigingen.

Voilà! Je eigen fresco is klaar.

Veelgestelde vragen over fresco

In de praktijk gaat het vaak toch net iets anders dan verwacht. Daarom helpen we je met onze FAQ aan een vliegende start.

Moet de ondergrond voor fresco aan bepaalde eisen voldoen?

Ja, de ondergrond speelt een cruciale rol bij het aanbrengen van een fresco. De ondergrond moet poreus en absorberend zijn voor een goede hechting van de kalkpleister en de pigmenten.

Traditioneel wordt een muur van ongepleisterd baksteen of ruwe kalkmortel gebruikt als ondergrond voor fresco's.

Hoe dat precies werkt?

De textuur en poreusheid van de ondergrond helpen bij het absorberen van het water uit de kalkpleister, waardoor chemische binding kan ontstaan. Gladde, niet-absorberende oppervlakken zijn niet geschikt voor fresco's omdat de verf dan niet hecht en er als het ware op komt te liggen.

Wat moet ik precies voorbereiden om een fresco te schilderen?

Om tijdens het maken van een fresco je gang te kunnen gaan, adviseren wij een aantal voorbereidingen te treffen. Zo doorloop je alle stappen een stuk soepeler.

1. Voorbereiding van de ondergrond: Begin met een schone, droge ondergrond voordat je het geheel nat gaat maken. Vuil en stof verstoren de binding. Scheuren en beschadigingen moet je ook van te voren repareren
2. Priming: Prime de ondergrond met een dunne laag kalkpleister. De fresco-verf zal zo beter hechten. Ook zorg je hiermee voor een egale ondergrond en gelijke absorptie van vocht.
3. Voorbereiding van pigmenten: Maak je pigmenten klaar voor gebruik door ze te mengen met water en een kleine hoeveelheid kalk. Dit zorgt voor een betere verspreiding en hechting van de kleuren op de kalkpleister.
4. Juiste mengverhoudingen: Zorg ervoor dat je de juiste mengverhoudingen gebruikt voor de kalkpleister en pigmenten om de gewenste kleur en textuur te verkrijgen. Hiermee kun je het beste van te voren al experimenteren.
5. De timing: Fresco's moeten worden geschilderd terwijl de kalkpleister nog nat. Als je kalkpleister te snel droogt, pakt de verf niet goed. Denk dus goed na over de grootte van je kunstwerk en probeer in te schatten hoeveel tijd je hier kwijt aan zult zijn.

Hoe lang duurt het drogen van een fresco?

Als je eenmaal klaar bent met het maken van je fresco, zul je nog even moeten wachten tot ie droog is. De verf moet namelijk echt goed gehecht zijn.

De grootte, de dikte van de verflaag, de omgeving en de luchtvochtigheid in de ruimte spelen daarin een rol.

• Binnen 1 week is je fresco vaak grotendeels droog.
• Het kan enkele weken duren tot je fresco helemaal 'uitgedroogd' is. Op de goede manier uitgedroogd dan.

Hoe het drogen precies werkt:

In de eerste fase gaat de kalkpleister het vocht uit de pigmenten absorberen. Daarna verdampt het water en zal de pleister uitharden. Tijdens de tweede fase vindt carbonatatie plaats. De kalk gaat dan reageren op koolstofdioxide uit de lucht waardoor de fresco uithardt.

Wat is een kalkpleister?

Kalkpleister is pleistermateriaal dat bestaat uit kalk, zand en water. Dit mengsel wordt veel gebruikt als bouwmateriaal en heeft vochtregulerende eigenschappen.

Vandaar dat je veel fresco's op muren en plafonds in oude gebouwen tegenkomt.

Kies je liever voor een andere techniek of ondergrond? Lees meer over het gebruik van acrylverf op hout, schilderen met olieverf of acrylverf.

Wat zijn bekende fresco’s?

Misschien heb je nog niet eerder van fresco's gehoord, maar de kans is groot dat je er wel al eens een hebt gezien.

Bekende fresco's zijn er over de hele wereld. Wij hebben de meest iconische voor je opgesomd.

• De Schepping van Adam - Michelangelo (1508-1512): Gelegen op het plafond van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad, is dit de beroemdste fresco van Michelangelo. Het illustreert het Bijbelse verhaal van God die Adam het leven geeft door hem aan te raken.
• De School van Athene - Rafaël (1509-1511): Te vinden in de Apostolische Paleizen in het Vaticaan, is dit fresco van Rafaël een van de hoogtepunten van de Italiaanse Renaissancekunst. Het toont een groep beroemde filosofen en wetenschappers uit de oudheid, waaronder Plato, Aristoteles en Socrates.
• Het Laatste Oordeel - Michelangelo (1536-1541): Ook te vinden op het plafond van de Sixtijnse Kapel, bevindt dit fresco zich aan het einde van de kapel boven het altaar. Het beeldt het Laatste Oordeel uit, waar Christus de doden beoordeelt en ze naar de hemel of de hel stuurt.
• De Transfiguratie - Rafaël (1516-1520): Dit fresco bevindt zich in de Pinacoteca Vaticana in Vaticaanstad en toont het moment waarop Jezus voor zijn discipelen verschijnt in een verheerlijkte gedaante op de berg Tabor.

Nieuwsgierig naar meer schildertechnieken?

Bij Vaessen Creative zijn we dagelijks bezig met alles dat creatief is te noemen. Naast fresco kunnen wij je ook alles vertellen over technieken zoals tempera en alla prima. In onze shop kun je terecht voor alle benodigdheden om aan de slag te gaan.